Γράφει ο Γεώργιος Παπακωστόπουλος*

Το θερινό ηλιοστάσιο, σήμερα στις 21/6/2022, σηματοδοτεί και "επίσημα" την έναρξη του Καλοκαιριού, στην χώρα μας, σύμφωνα με τον αστρονομικό ορισμό των εποχών και ο καιρός στον Παπάγο και στον Χολαργό εναρμονίζεται, με ακρίβεια ωρών, με τα "πρότυπα της εποχής". Η δροσιά και η αστάθεια των περασμένων ημερών, από σήμερα, δίνουν την θέση τους στην έντονη ζέστη, η οποία θα κορυφωθεί τις επόμενες ημέρες και θα είναι ιδιαίτερα αισθητή καθώς έρχεται απότομα, έπειτα από παρατεταμένη δροσερή περίοδο. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί η έντονη τάση που υπάρχει, διαχρονικά, το "βαθύ Καλοκαίρι" (δηλαδή η περίοδος που η αστάθεια περιορίζεται, η ηλιοφάνεια κυριαρχεί και η θερμοκρασία σταθεροποιείται σε πολύ υψηλότερα επίπεδα), να ξεκινάει, περίπου, στις 20 Ιουνίου και ενώ έχει προηγηθεί περίοδος αστάθειας (με λίγες ή πολλές καταιγίδες) και, σχετικά, δροσερές συνθήκες.

Το κύμα ζέστης, έγινε αισθητό, σήμερα Τρίτη (21/6), στο προάστιό μας, με την θερμοκρασία να ανεβαίνει αισθητά και να αγγίζει, το απόγευμα, τους 34°C. Η Τετάρτη (22/6) και η Πέμπτη (23/6) θα είναι οι ημέρες κορύφωσης του θερμού κύματος, με την θερμοκρασία, τα μεσημέρια, να προσεγγίζει τους 36°C και 38°C, αντίστοιχα.
Καθώς η ατμόσφαιρα θα είναι καθαρή, οι άνεμοι, γενικά ασθενείς και με δεδομένο την πολύ μεγάλη ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, αυτή την περίοδο, το αίσθημα της ζέστης θα είναι πολύ εντονότερο στους δρόμους της πόλης και, ιδιαίτερα κατά την άμεση έκθεση στον ήλιο. Ευτυχώς, κατά την διάρκεια της νύχτας, ο καιρός θα δροσίζει αισθητά και η θερμοκρασία θα επανέρχεται στα επίπεδα των 25°C.

Την Παρασκευή (24/6), σύμφωνα με τα τελευταία προγνωστικά στοιχεία, προβλέπεται να επικρατήσουν, μέτριας έντασης, βόρειοι άνεμοι, οι οποίοι θα εκτοπίσουν, γρήγορα, την πολύ θερμή αέρια μάζα, αντικαθιστώντας την με δροσερότερες από την Μαύρη Θάλασσα, με αποτέλεσμα την αισθητή πτώση της θερμοκρασίας κατά 3 - 5°C.
Παρά την πτώση της θερμοκρασίας την Παρασκευή, όλα δείχνουν πως η ζέστη ήρθε για να μείνει στον Χολαργό και στον Παπάγο, καθώς, το Σαββατοκύριακο, η θερμοκρασία θα σημειώσει μικρή άνοδο και, σύμφωνα με τα προγνωστικά στοιχεία, θα ξεπερνάει, καθημερινά, τους 30°C, μέχρι το τέλος του μήνα και, μάλλον, και για πολύ περισσότερο. 

Εδώ αξίζει μία αναφορά στο μικροκλίμα της περιοχής μας, η οποία, ανέκαθεν, αποτελούσε "όαση δροσιάς", κατά τις θερμές ημέρες του Καλοκαιριού, με την θερμοκρασία, αρκετά συχνά, να κυμαίνεται σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα, σε σχέση με γειτονικά προάστια. Αν κάποιος κάνει την διαδρομή Αθήνα - Παπάγου μία ζεστή καλοκαιρινή βραδιά, θα αντιληφθεί, από το ύψος του Νοσοκομείου "Σωτηρία" μία ξαφνική δροσιά, η οποία, ορισμένες φορές, μπορεί να είναι σοκαριστική. Η δροσιά αυτή, οφείλεται, κατά κύριο λόγο στην αύρα του Υμηττού, η οποία μπορεί να φτάνει αρκετά δροσερή, επειδή έχει περάσει μέσα από το δάσος που περιβάλλει το νοσοκομείο. Αντίστοιχη ή και εντονότερη δροσιά, επικρατεί και σε κάποιες περιοχές του Παπάγου, καθώς η αύρα του βουνού περνάει μέσα από τα πάρκα της περιοχής ενώ, η θερμοκρασία, στον Χολαργό, είναι, σε γενικές γραμμές, υψηλότερη γεγονός που σχετίζεται με την δόμηση και το μικρότερο ποσοστό αστικού πρασίνου (καθώς τα κτίρια είναι ψηλότερα, οι κήποι μικρότεροι και τα πάρκα λιγότερα).

Κατά την διάρκεια του Καλοκαιριού, θα υπάρξει αναλυτικό άρθρο για το μικροκλίμα του προαστίου μας και τους παράγοντες που το καθορίζουν, τώρα, όμως, αξίζει να τονιστεί η αξία του "πρασίνου" στην πόλη μας το οποίο, σε ορισμένες περιπτώσεις τείνει να υποβαθμιστεί.
Το "αστικό πράσινο", συμβάλλει με άμεσους και έμμεσους τρόπους, στον περιορισμό της ζέστης και στην δημιουργία δροσερότερων συνθηκών:

1)  Με δεδομένη την πολύ μεγάλη ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, η οποία τα μεσημέρια του Καλοκαιριού φτάνει στα επίπεδα των 1000W ανά τετραγωνικό μέτρο (!), είναι προφανές πως αν κάποιος, πεζός ή οδηγός, βρεθεί σε άμεση έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, θα ζεσταθεί πολύ περισσότερο απ' ότι αν βρισκόταν στην σκιά. Σε αυτό, καθοριστικό ρόλο παίζει η ύπαρξη μεγάλων δένδρων με εκτενές φύλλωμα, το οποίο να μπορεί να σκιάζει τους δρόμους και να δημιουργεί "δροσερούς διαδρόμους" στην περιοχή. Ιδανικά για σκίαση σε μεγάλους δρόμους είναι τα μεγάλα
φυλλοβόλα δέντρα (όπως πχ Καστανιές, Μελίες...) τα οποία μπορούν να σκιάσουν μεγάλες εκτάσεις χωρίς να αποτελούν σοβαρό κίνδυνο, σε περίπτωση χιονόπτωσης καθώς κατά την ψυχρή περίοδο, ρίχνουν τα φύλλα τους και δεν μπορούν να συγκρατήσουν μεγάλες ποσότητες χιονιού.

2) Η ηλιακή ακτινοβολία, θερμαίνει πολύ έντονα το τσιμέντο και την άσφαλτο, στοιχεία που κυριαρχούν στο αστικό περιβάλλον. Η θερμοκρασία αυτών των επιφανειών, μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τους 60°C με αποτέλεσμα να θερμαίνεται και ο υπερκείμενος αέρας και η θερμοκρασία να οδηγείται σε άνοδο. Αντίθετα, τα φύλλα των δέντρων, θερμαίνονται πολύ λιγότερο με αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά και η αύξηση της περιβάλλουσας θερμοκρασίας.

3) Σε συνέχεια του (2), αξίζει να σημειωθεί πως οι τσιμεντένιες επιφάνειες που θερμαίνονται σημαντικά, εκπέμπουν υπέρυθρη ακτινοβολία η οποία αθροίζεται με την ηλιακή ακτινοβολία και αυξάνει περαιτέρω την απορρόφηση θερμότητας από το ανθρώπινο σώμα.

4) Τα δέντρα, μέσω της εξατμισοδιαπνοής, απορροφούν θερμότητα και συμβάλλουν σημαντικά στην δημιουργία δροσερότερου αέρα. Επίσης, τα δέντρα, έχουν την ικανότητα να ψύχονται γρηγορότερα, κατά την διάρκεια της νύχτας (λόγω εκπομπής υπέρυθρης ακτινοβολίας), σε σχέση με το τσιμέντο που είναι "θερμοσυσσωρευτικό υλικό". Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, γίνεται άμεσα αντιληπτό αν, κάποιος μπει σε ένα πάρκο κατά την διάρκεια μιας ζεστής και ξάστερης νύχτας.

Με βάση τα παραπάνω, γίνεται ξεκάθαρη η αξία του πρασίνου, στην διατήρηση των θερμοκρασιών σε "ανεκτά επίπεδα" και, κατ'επέκτασιν, στην εξοικονόμηση ενέργειας (η οποία είναι εντυπωσιακή, αν αναλογιστεί κανείς πως την ώρα, που, κατά την διάρκεια μιας ζεστής νύχτας του Καλοκαιριού, τα θερμόμετρα, σε Παπάγου και Χολαργό, μπορεί να δείχνουν 25°C., στο κέντρο της Αθήνας, η θερμοκρασία μπορεί να μην πέφτει κάτω από 30°C). Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας, να διατηρηθεί, αν όχι, να αυξηθεί το "πράσινο" στην πόλη μας με έμφαση σε μεγάλα δέντρα, που μπορεί να έχουν σημαντική επίδραση και όχι, σε μικρά, τα οποία έχουν, περισσότερο, "καλλωπιστικούς" σκοπούς.

Καλό Καλοκαίρι!


* Ο Γεώργιος Παπακωστόπουλος είναι Αναλυτής/προγνώστης καιρού/ Συντονιστής προγνώσεων SiMeteo.gr, Ιδιοκτήτης ιδιωτικού μετεωρολογικού σταθμού Παπάγου